حساسیت و شدت درک شده عوارض بیماری دیابت و ارتباط آن با وضعیت خودمراقبتی در بیماران دیابتی

مقدمه‌ و هدف: دیابت یک بیماری همراه با عوارض متابولیک و اختلالات درازمدت قلبی ـ عروقی، کلیوی، چشمی و عصبی می‌باشد که از شیوع بالایی در سطح جهان، ایران و به خصوص استان یزد برخوردار است و روز به روز نیز در حال افزایش می‌باشد. درک شدت عوارض بیماری و نیز وجود درک حساسیت نسبت به این عوارض می‌تواند منجر به اتخاذ سطح بالاتری از خودمراقبتی در این بیماران گردد. مطالعه حاضر با هدف تعیین حساسیت و شدت درک شده عوارض بیماری دیابت و ارتباط آن با وضعیت خودمراقبتی در بیماران دیابتی انجام شد. مواد و روش‌ها: این مطالعه تحلیلی در سال 1385، بر روی 120 بیمار دیابتی مراجعه کننده به مرکز تحقیقات دیابت یزد، انجام شد. نمونه مورد نظر طی نمونه‌گیری آسان فراهم آمد. ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسشنامه‌ای بود که سازه‌های حساسیت درک شده، شدت درک شده و رفتارهای خودمراقبتی بیماران دیابتی را ارزیابی می‌نمود و از طریق مصاحبه با بیماران تکمیل ‌گردید. به علاوه متغیرهای دموگرافیک سن، جنس، سطح سواد، شغل، مدت زمان ابتلا به دیابت و نوع دیابت نیز مورد سؤال قرارگرفت. پایایی و روایی پرسشنامه مورد سنجش قرار گرفت و تأیید گردید. داده‌های جمع‌آوری شده با نرم‌افزارSPSS و آزمون‌های آماری ضریب همبستگی پیرسون، تی دانشجویی و آنالیز واریانس و یا آزمون‌های ناپارامتری معادل آنها، آنالیز گردید. یافته‌ها: آزمودنی‌ها به ترتیب 72/86، 72/55 و 79/62 درصد نمرات قابل اکتساب شدت درک شده، حساسیت درک شده و رفتارهای خودمراقبتی را کسب نمودند. شدت و جدیت از دست دادن بینایی را بیش از سایر عوارض بیماری دیابت درک کرده بودند و اشکال در خون‌رسانی به پاها، پایین‌ترین سطح شدت درک شده را در بین آزمودنی‌ها داشت. افراد مورد مطالعه احتمال ابتلای خود را به از دست دادن بینایی، درد در ساق پاها و تاری دید بیشتر درک کرده بودند و برای خود احتمال اغمای ناشی از افزایش و یا کاهش قندخون را کمتر از سایر عوارض متصور بودند. مردان به طور معنی‌داری شدت عوارض بیماری‌ را بیشتر درک کرده بودند. حساسیت درک شده(199/0=r ) و شدت × حساسیت(197/0=r )با مدت زمان ابتلا به دیابت دارای همبستگی مثبت و معنی‌داری در سطح 05/0 بودند. شدت درک شده، حساسیت درک شده، شدت × حساسیت و وضعیت خودمراقبتی با یکدیگر دارای همبستگی مثبت و معنی‌داری در سطح 01/0 بودند. سازه‌های حساسیت(209/0=r ) و شدت درک شده (192/0=r ) ، با یکدیگر 1/12 درصد از تغییرات خودمراقبتی را پیشگویی می‌کردند، درحالی‌که شدت× حساسیت نیز 12 درصد تغییرات در خودمراقبتی را پیشگویی می‌کرد. نتیجه‌گیری: علی‌رغم مطلوب بودن وضعیت شدت درک شده در آزمودنی‌ها، حساسیت درک شده در آنها چندان مطلوب نیست و اغلب بیماران دیابتی احتمال ابتلای خود به عوارض این بیماری را نمی‌دهند. در این میان توجه دادن بیماران به عوارض پای دیابتی از اهمیت بیشتری برخوردار است و به طور کلی بالابردن شدت و حساسیت درک شده بیماران نسبت به عوارض بیماری می‌تواند منجر به سطح بالاتری از خودمراقبتی در بیماران گردد.